Шетелдік зерттеулердегі цифрлық этикет

Қазіргі заманда цифрлық технологиялар біздің күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігіне айналған тұста, цифрлық өзара қарым-қатынас мәселесі барған сайын өзекті болып келеді. Әлеуметтік желілерде өзара араласу, электрондық поштамен іскерлік хат алмасу, онлайн-конференцияларға немесе форумдардағы пікірталастарға қатысу – осының бәрі білімді және цифрлық этикеттің белгілі бір ережелерін сақтауды талап етеді.

Цифрлық этикет – интернетте және түрлі онлайн платформаларда қарым-қатынас кезінде дұрыс әрі сыпайы мінез-құлықты сақтауға, жағымды және қауіпсіз етуге бағытталған.

Цифрлық этикет тақырыбының өзектілігі соңғы онжылдықта артып, шетелдік зерттеушілердің назарын аудартуда. Шелелдік ғылыми журналдарға шыққан бірқатар еңбектерді келесідей ұсынамыз:

Agarwal, S.,  Agarwal, М. (2017). The Growing Need of Netiquette in the Digital Age. IOSR Journal of Engineering (IOSRJEN), Vol. 07, Issue 03, 70-72.

Aisyah, Puspita, Putri., Nurjanah, Purnama., Putri, Fildza, Andini., Yulina, Eva, Riany. (2024). Mastering Digital Ethic: Uncovering the Influence of Self-Control, Peer Attachment, and Emotional Intelligence on Netiquette through Adolescent Social Media Exposure. Jurnal Ilmu Sosial dan Humaniora (JISH), doi: 10.23887/jish.v13i1.71218

Amr, Assad., Akhmed, Kaleel., Izani, Zainal., Rizwan, Wadood. (2024). Practicing Netiquette in Online Communication Between Students and Professors in Higher Education: A Systematic Review. Studies in Media and Communication, 12(4):65-65. doi: 10.11114/smc.v12i4.6903

Bartl, R. (2017). Impact of Netiquette on Email communication. Journal of Applied Leadership and Management 5, 35-61. https://www.journal-alm.org/article/view/18129

Galimullina, N. M., Vagaeva, O. A., Liksina, E. V., Efremkina, I. N., & Saratovtseva, N. V. (2022). Digital etiquette in university students’ communicative practice. In D. B. Solovev, V. V Savaley, A. T. Bekker, & V. I. Petukhov (Eds.), Proceeding of the International Science and Technology Conference “FarEastСon 2021’’ (pp. 457–464). Springer.

Heitmayer, M., & Schimmelpfennig, R. (2023). Netiquette as Digital Social Norms. International Journal of Human–Computer Interaction, 40(13), 3334–3354. https://doi.org/10.1080/10447318.2023.2188534

Katrich, L., Interaction in the Online Environment: Digital Etiquette (November 27, 2020). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3848604

Kozík, T., & Slivová, J. (2014). Netiquette in Electronic Communication. Int. J. Eng. Pedagog., 4, 67-70.

Linek, S. B., & Ostermaier-Grabow, A. (2018). Netiquette Between Students and Their Lecturers on Facebook: Injunctive and Descriptive Social Norms. Social Media + Society, 4(3). https://doi.org/10.1177/2056305118789629

Mangkhang, С., Kaewpanya, N. (2021)The Digital Etiquette Enhancing to Global Citizenship of Social Studies Teachers in a New Normal Society. Higher Education Studies; Vol. 11, No. 3; doi:10.5539/hes.v11n3p89

Meylina, Meylina., Allen, Christy, Jufri. (2023). The Valuation of Netiquette of Primary Teachers in Digital Era. International research-based education journal, 6(1):78-78. doi: 10.17977/um043v6i1p78-92

Mistretta, S. (2021). The New netiquette: Choosing civility in an age of online teaching and learning. International Journal on E-Learning, 20(3), 323-345.

Oza, Preeti, Digital Etiquette in Online Teaching Learning (September 13, 2022). Available at SSRN:  https://ssrn.com/abstract=4217177 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4217177

Susan Marandi. (2012). Appropriate online behavior: Beyond netiquette rules. Computer-Assisted Language Learning (CALL), 27 (1),33-39

Soler-Costa, R., Lafarga-Ostáriz, P., Mauri-Medrano, M., & Moreno-Guerrero, A. J. (2021). Netiquette: ethics, education, and behavior on the internet—a systematic literature review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(3), 1212.